Ze wstępu

Na tradycje polskiego lotnictwa, oprócz jego działalności, składa się również barwa samolotów. Jesteśmy przywiązani do do biało- czerwonej szachowincy, której forma i sposób umieszczenia zmieniały się z upływem czasu. Również częścią składową historii naszego lotnictwa są godła eskadr, dywizjonów i pułków, znaki indywidualne, numery taktyczne i to wszystko co stanowi malowanie samolotu. Nadawanie określonych właściwości reemisyjnych światła widzialnego powierzchniom statków latających może służyć celom użytkowym, np umożliwianiu bądź ułatwianiu ich rozpoznania i identyfikacji lub też odwrotnie, ich maskowaniu, a więc utrudnianiu dostrzegania na ziemi i w powietrzu. Może też ułatwiać eksploatację poprzez umieszczanie napisów i znaków eksploatacyjnych, zwiększać bezpieczeństwo za pomocą napisów i znaków ostrzegawczych i wreszcie może zależeć od wymagań estetyki. Historia lotnictwa nagromadziła ogromną liczbę różnych typów i wersji statków latających, i jeszcze większe bogactwo ich form barwnych. Tym bogactwem charakteryzuje się również historia polskiego lotnictwa wojskowego. Mimo, że książka dotyczy w zasadzie lotnictwa wojskowego, uwzględniono w niej również zasady oznaczeń statków latających w polskim lotnictwie cywilnym okresu międzywojennego i ich barwy, szczególnie w tych przypadkach, gdy poszczególne typy oraz wersje statków latających były używane zarówno w lotnictwie cywilnym jak i wojskowym, lub też gdy niektóre cywilne prototypy miały znaczenie dla rozwoju samolotów przeznaczonych dla wojska. Barwa - "mundur" samolotu - jest elementem który obok kształtu płatowca skupia uwagę obserwatora. Barwa i kształt samolotu są ze sobą związane. W niniejszej pracy przedstawiono chronologicznie sposoby malowania i oznaczania, a także zdjęcia i rysunki samolotów, oraz podano krótkie dane poszczególnych kontrukcji w celu przedstawienia obrazu przemian sprzętu lotnictwa wojskowego na przestrzeni jego historii. Należy zwrócić uwagę, że niektóre zamieszczone dane dotyczące malowania opierają się jedynie na czarno-białych zdjęciach nie odzwierciedlających wiernie kolorów, co powoduje, że nie są one pewne.

Spis treści:

Wstęp 7

Barwa statków latających w początkach rozwoju lotnictwa 8

Szachownica znakiem polskich samolotów wojskowych 15

Przemiany organizacyjne lotnictwa wojskowego w okresie międzywojennym... 28

Zmiany w organizacji i wyposażeniu jednostek 29 

1 Pułk Lotniczy 29

2 Pułk Lotniczy 30

3 Pułk Lotniczy 30

4 Pułk Lotniczy 31

11 Pułk Myśliwski 32

5 Pułk Lotniczy 32

6 Pułk Lotniczy 33

Organizacja szkół personelu latającego 34

Oznaczenia ewidencyjne i identyfikacyjne samolotów wojskowych 35

Godła eskadr 41

Godła eskadr myśliwskich, liniowych i towarzyszących

1 Pułku Lotniczego 50

Godła eskadr niszczycielskich (bombowych) 1 Pułku Lotniczego 52

Godła eskadr 2 Pułku Lotniczego 55

Godła eskadr 3 Pułku Lotniczego 57

Godła eskadr 4 Pułku Lotniczego 58

Godła eskadr 5 Pułku Lotniczego 61

Godła eskadr 6 Pułku Lotniczego 63

Godła i oznaczenia szkół lotniczych oraz jednostek szkolnych 65

Oznaczenia szkół lotniczych 65

Oznaczenia eskadr treningowych 72

Indywidualne godła i oznaczenia 74

Orły na niektórych samolotach w okresie międzywojennym 74

Godła indywidualne w pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości... 76

Imiona na samolotach °1

Godła indywidualne na samolotach myśliwskich SPAD-61C1 84

Godła indywidualne i projekty godeł eskadrowych na samolotach innego typu °6

Emblematy na samolotach Moräne Saulnier AR 35EP2 87

Biało-czerwone szarfy na samolotach.

Oznaczenia samolotów dowódców 89

Oznaczenia samolotów symbolicznie fundowanych przez społeczeństwo.. 93

Znaki fabryczne wytwórni lotniczych, oznaczenia typów i wersji samolotów oraz ich nazwy

Sprzęt lotniczy w dwóch pierwszych latach po I wojnie światowej 102

Samoloty pochodzenia niemieckiego i austriackiego 104

Samoloty pochodzenia francuskiego 127

Samoloty pochodzenia brytyjskiego 136

Samoloty pochodzenia włoskiego 141

Samoloty kupowane za granicą i licencyjne w okresie 1924-1939 149

Samoloty myśliwskie 14J

Samoloty liniowe 152

Samoloty bombowe (niszczycielskie) 163

Samoloty szkolne 167

Samoloty polskiej konstrukcji i produkcji 173

Samoloty myśliwskie 173

Samoloty bombowe 1°4

Samoloty liniowe 1°°

Samoloty towarzyszące 192

Samoloty szkolne 203

Samoloty Lotnictwa Marynarki Wojennej - Morskiego Dywizjonu Lotniczego 216

Samoloty sanitarne 230

Aerostaty 235

Barwa niektórych prototypów i samolotów demonstracyjnych oraz samolotów znanych z długodystansowych przelotów 238

Barwa niektórych prototypów 238

Barwa wojskowych typów samolotów użytych do długodystansowych lotów 255

Kampania obronna 1939 r. 261

Wykaz literatury 264

Indeksy 265

Tadeusz Królikiewicz dyplom magistra inżyniera uzyskał w 1951 r. na Oddziale Lotniczym Wydziału Komunikacji AGH w Krakowie, w specjalności płatowce. W latach 1953–1981 był kierownikiem przedstawicielstwa wojskowego w Instytucie Lotnictwa. Prowadził odbiór wykonywanych tam dla wojska prac konstrukcyjnych (m.in. Junak 3, TS-8 Bies, TS-11 Iskra, SO-1) oraz naukowo-badawczych. Był długoletnim przewodniczącym Rady Programowej miesięcznika Technika Lotnicza i Astronautyczna oraz członkiem Rady Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Jest autorem wielu książek z dziedziny lotnictwa, m.in.: Nowoczesny samolot wojskowy, Współczesne samoloty wojskowe, Encyklopedia szybowców wojskowych oraz dotyczących broni siecznej: Bagnety, Encyklopedia noży wojskowych, Kordziki, historia broni siecznej, a także współautorem opracowania 80 lat Instytutu Lotnictwa.