Militaria

ŻOŁNIERZE WRZEŚNIA 1939. ROK 1939 W WOJSKOWYCH MATERIAŁACH ARCHIWALNYCH

Tom, stanowiący część serii Pamiętamy. Rok 1939 w wojskowych materiałach archiwalnych, poświęcony jest w całości żołnierzom Września i ich czynom wojennym. Duch żołnierza mimo druzgocącej przewagi nieprzyjaciela był wspaniały - stwierdzał wkrótce po Kampanii Wrześniowej płk. dypl. Stanisław Sosabowski, dowódca 21 Warszawskiego Pułku Piechoty Dzieci Warszawy. Inny świadek wydarzeń, płk dypl. Stefan Rowecki w tym samym czasie pisał w konspiracyjnej broszurze: ( ) większość wojska wraz ze swymi dowódcami spełniła uczciwie wobec kraju swój żołnierski obowiązek. ( ) Wrzesień nie okrył niesławą narodu polskiego i jego wojska. Choć w przeszłości różnie bywało, dziś po siedemdziesięciu latach twierdzeń tych nikt już nie kwestionuje. To dziś prawda oczywista. Jednocześnie jednak, poza symbolami, takimi jak Westerplatte, Hel czy Wola Gułowska, poza postaciami znanych dowódców, współczesne pokolenie zna niewiele nazwisk i faktów, choć w owych dniach kataklizmu, jaki przeżywał nasz kraj w 1939 r., w obronie Polski przed obu najeźdźcami, stoczono ponad 1500 walk o różnej sile i natężeniu. ( ) Zrodziło to pomysł przygotowania publikacji, która, pokazując sylwetki wybranych żołnierzy Września, uczyni to w szerszej perspektywie - ich udziału w walce o niepodległość w latach 1914-1920, życia i służby w niepodległej Polsce w okresie międzywojennym oraz wpływu tych doświadczeń na postawy i zachowania w czasie Kampanii Wrześniowej. ( ) Chcieliśmy uwzględnić w niej żołnierzy wszystkich szczebli, od generała do szeregowca, zwłaszcza że, jak pisał wybitny żołnierz II Rzeczypospolitej i znakomity badacz polskiego Września, płk dypl. Marian Porwit - w opisach historycznych plastyka bitew tak często opanowuje umysły, że walczący znikają poza postaciami dowódców wyższych szczebli, których zasługi są niejednokrotnie wyolbrzymiane. Jednocześnie, poprzez odwołanie się do postaci żołnierzy Wojska Polskiego różnych narodowości, pragnęliśmy pokazać, że obok Polaka ramię w ramię bił się żołnierz narodowości żydowskiej, ukraińskiej czy białoruskiej. ( )

Ze wstępu do drugiego wydania. Po ukazaniu się pierwszego wydania Żołnierzy Września, które podobnie jak będący jego kontynuacją tom pt. Żołnierze Września. Polegli i pomordowani na Wschodzie trafiło głównie do placówek naukowych, bibliotek i jednostek wojskowych, CAW otrzymało szereg listów od osób, bezskutecznie poszukujących go w księgarniach. Czyniąc zadość ich prośbom, Wydawnictwo ZP przygotowało wznowienie tej publikacji, którego istotnym dopełnieniem jest materiał pt. Przykłady wyjątkowego zachowania się podczas kampanii 1939 roku. Powstał on w 1942 r. w oflagu Murnau w Bawarii, jako rezultat zbiorowego wysiłku Sekcji Historycznej Oflagu VII A. Jego motto: W hołdzie cieniom Tych, którzy swój obowiązek wypełnili ponad miarę, a ku pamięci Tych, którzy wypełniać go będą w przyszłości - doskonale współgra z myślą, która przyświecała nam przy pracach nad Żołnierzami Września.

Dane techniczne: Autor: Praca zbiorowa, Oprawa: twarda Rok wydania: 2012 Stron: 390, Wymiary (mm): 210x295

1 DYWIZJA PANCERNA ORGANIZACJA I WYSZKOLENIE Tym Julisz S.

Niniejsza publikacja to analityczne studium historyczno-wojskowe poświęcone organizacji i szkoleniu polskiej 1. Dywizji Pancernej w okresie od jej utworzenia do chwili wyruszenia do walki w ramach 21. Grupy Armii. Jej celem jest pogłębienie, usystematyzowanie i zobiektywizowanie dotychczasowego stanu wiedzy na temat kolejnych rozwiązań strukturalno-organizacyjnych w jakich funkcjonowała pierwsza polska wielka jednostka pancerna, założeń jej użycia taktycznego oraz niezwykle złożonego procesu szkolenia dywizji. Jest ona pierwszym tak szczegółowym i rzetelnym opracowaniem tego tematu, opartym na bogatej bazie źródłowej znajdującej się w brytyjskim the National Archives oraz w Instytucie Polskim i Muzeum im. Gen. Sikorskiego w Londynie. Swe rozważania autor rozpoczyna w momencie utworzenia obozu Oddziałów Pancerno-Motorowych we Francji wiosną 1940 roku, a kończy w ostatniej dekadzie lipca 1944 roku, kiedy dywizja wyruszyła na front do Normandii.

Dane techniczne: Autor: Tym Julisz S. Oprawa: miękka Rok wydania: 2009 Stron: 576 Wymiary (mm) : 185x230

1 WILEŃSKA BRYGADA AK JURANDA. RELACJE ŻOŁNIERZY, WSPOMNIENIA DOWÓDCÓW Malinowski Leszek Jan

Akcja pod Majerańcami była pierwsza większą potyczką 1. Wileńskiej Brygady AK ,,Juranda”. Została przeprowadzona 1 marca 1944 roku i podjęta była w celu zlikwidowania groźnej, dobrze uzbrojonej bandy rabunkowej, składającej się w większości z sowieckich kryminalistów, dowodzonych przez znanego z okrucieństwa i bezwzględności “Borodkę”

(fragment książki)

Dane techniczne: Autor:Malinowski Leszek Jan, Oprawa miękka, Rok wydania: 2014, Stron: 476, wymiary(mm): 140x205

160 KARTEK Z DZIENNIKA ŻOŁNIERZA Mansur Abdulin

Brutalna statystyka Wielkiej Wojny Ojczyźnianej dowiodła, iż średni okres życia szeregowego radzieckiego żołnierza na froncie wschodnim wynosiła od dwóch tygodni podczas operacji ofensywnych do miesiąca podczas działań obronnych. W tej sytuacji wspomnienia prostego żołnierza frontowego są niezmierną rzadkością.

Szczęśliwym zrządzeniem losu autorowi udało się oszukać bezlitosną statystykę i przeżyć tam, gdzie los zwykle nie był łaskawy dla tysięcy prostych żołnierzy - pod Stalingradem, na Łuku Kurskim, na „Wyspie Śmierci” na Dnieprze, na krwawych stepach Ukrainy.

Frontowe wspomnienia Mansura Abdulina to literatura ciekawa i wzruszająca - swoisty dokument epoki, wobec którego trudno jest przejść obojętnie.

Dane techniczne: Autor: Mansur Abdulin Oprawa twarda Rok wydania: 2016, Stron: 228, Wymiary (mm) : 150x210

29 DYWIZJA GRENADIERÓW SS KAMINSKI Dmitrij Żukow, Iwan Kowtun

29. Dywizja Grenadierów SS „Kaminski” ‒ szczególnie „zasłużeni” kolaboranci Hitlera

Brygada gen. Kaminskiego, znana także jako Rosyjska Wyzwoleńcza Armia Ludowa (Russkaja oswoboditielnaja narodnaja armija, RONA) i 29. Dywizja Grenadierów SS, zajmuje szczególne miejsce pośród kolaboracyjnych formacji powstałych na okupowanym przez nazistów terenie ZSRS.

Nie stanowiła jednostki propagandowej, lecz faktyczną siłę bojową, niekiedy zadającą bolesne ciosy sowieckim partyzantom i konspiratorom. Fakt ten pozwolił władzom SS w Trzeciej Rzeszy nadać Bronisławowi Kaminskiemu stopień Waffen-Brigadeführera der SS oraz szeroką autonomię.

Choć w 1943 roku oddziały RONA nie wytrzymały naporu Armii Czerwonej, niemieckie dowództwo ewakuowało brygadę na terytorium Białorusi, gdzie żołnierze Kaminskiego musieli udowodnić, że stanowią jedną z najbardziej zdatnych do walki antypartyzanckich jednostek kolaborantów.

Sukcesy dowodzonego przez Kaminskiego zgrupowania sprawiły, że brygadę włączono do Waffen-SS. W ten sposób została ona pierwszą rosyjską dywizją „Czarnego Zakonu”.

Dla autorów niniejszej książki najistotniejsze były dwie kwestie. Po pierwsze, wiele już napisano o Brygadzie Kaminskiego. Po drugie, niewiele z dotychczasowych opracowań można nazwać pełnymi, obiektywnymi i rzetelnymi analizami dostępnych dziś źródeł. Piszą więc: Postawiliśmy więc siebie przed zadaniem: maksymalnie obiektywnie przedstawić historię formowania i działalności RONA, począwszy od stworzenia pododdziałów Volkswehr – „milicji ludowej” – w gminie łokockiej, a kończąc na uczestnictwie pułku zbiorczego 29. Dywizji Grenadierów SS w tłumieniu Powstania Warszawskiego.

Iwan Kowtun i Dmitrij Żukow - rosyjscy historycy zajmujący się od od ponad piętnastu lat problematyką drugiej wojny światowej. Są autorami całego szeregu książek i artykułów poświęconych rozlicznym przejawom rosyjskiej kolaboracji z Niemcami na ziemiach okupowanych Związku Sowieckiego oraz Europy Wschodniej. W swoich badaniach opierają się na bardzo szerokim spektrum materiałów źródłowych, w tym bardzo często na nieznanych wcześniej dokumentach z archiwów rosyjskich.

Dane techniczne: Autor: Dmitrij Żukow, Iwan Kowtun, Oprawa miękka Rok wydania: 2017, Stron: 366, Wymiary (mm) : 145x205

ARTYLERIA SAMOBIEŻNA W POLSKICH SIŁACH ZBROJNYCH Zbigniew Lalak

Pojazdy bojowe używane w jednostkach artylerii Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie:

Książka zawiera bardzo dużo zdjęć, rysunki. Opisuje: 105 mm HMC M7, 75 mm GMC M3, M16 MGMC M10, 17-prd. M10 SP, Valentine, 17-pdr. SP Archer, 25-pdr. RAM Carrier, Crusader III AA Mk.III, Carrier, SP,4x4,40 mm AA(Bofors) Morris-Commercial C9/B . W książce opisano artylerię samobieżną w WP 1918 - 1939 i organizację, działania i wyposażenie PSZ na zachodzie.

Dane techniczne: Autor: Zbigniew Lalak Oprawa: miękka Rok wydania: 2011 Stron: 216 Wymiary (mm) :185x235

BAŁACHOWCY. Notatki oficera łącznikowego przy Ochotniczej Armii Sprzymierzonej z frontu wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku Stanisław Lis-Błoński

Wspomnienia żołnierza polskiego z frontu wojny polsko bolszewickiej 1920. Wyklęci żołnierze II RP gen. Bułak-Bałachowicza, bezwzględni dla sowieckich wrogów i sprzyjającej jej kolaboranckiej ludności, budzili wśród komunistów paniczny strach, byli dla nich zawsze bezlitośni. Opinie marszałka Piłsudskiego i naczelnego dowódcy Armii Czerwonej Michaiła Tuchaczewskiego były zgodne – działania generała Bułak-Bałachowicza miały istotny wkład w zwycięstwo Polski.

Bałachowcy to historyczny dokument – zapiski oficera łącznikowego Wojska Polskiego przy Grupie Taktycznej gen. Stanisława Bułak-Bałachowicza z okresu wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku. Wydobyty z wrocławskiego Ossolineum pamiętnik kpt. Stanisława Lisa-Błońskiego, obrazuje szlak bojowy, postawy ludzi, ich poglądy i sytuację około frontową na terenach Białorusi i Polski, pozwala lepiej zrozumieć ówczesne i współczesne stosunki białorusko-polskie i polsko-rosyjskie.

Dane techniczne: Autor:Stanisław Lis-Błoński, Oprawa miękka , Rok wydania: 2013, Stron: 278, wymiary(mm): 130x200

BATALION MIOTŁA. W DYWERSJI, SABOTAŻU I POWSTANIU WARSZAWSKIM Leszek Ksawery Niżyński

Wymiatali Warszawę z renegatów i hitlerowskich agentów. Na rodzimych zdrajcach i konfidentach wykonali kilkadziesiąt wyroków.

„Po przybyciu poszczególnych oddziałów batalionu „Miotła” na punkt koncentracyjny na Woli 1 sierpnia, zgromadzeni żołnierze rozpoczęli walkę o zablokowany przez Niemców Monopol Tytoniowy. Kpt. „Niebora” zwołał wieczorem 1 sierpnia naradę z dowódcami wszystkich oddziałów „Miotły”, na której podjęte zostały decyzje o ataku na Monopol Tytoniowy...” – fragment książki.

Dane techniczne: Autor:Leszek Ksawery Niżyński, Oprawa miękka , Rok wydania: 2014, Stron: 596, wymiary(mm): 140x200

BZURA RAWKA 1914-1915. WIELKA WOJNA NA TERENIE POWIATU SOCHACZEWSKIEGO Paweł M. Rozdżestwieński, Jakub Wojewoda

Niniejsza publikacja dotyczy bitwy nad Bzurą Rawką, która toczyła się od grudnia 9114 roku do lipca 1915, do historii przeszła powodu swej zaciętości kilkukrotnego użycia gazów bojowych przez Niemców. Ponadto, nie bez znaczenia jest fakt, że opisywany fragment frontu, przyjął postać umocnień pozycyjnych, tak dobrze znanych na Froncie Zachodnim, toczone tu walki były równie krwawe.

Dane techniczne: Autor: Paweł M. Rozdżestwieński, Jakub Wojewoda , Oprawa miękka Rok wydania: 2013 Stron: 52 Wymiary (mm) : 185x230

CANT Z-506 B AIRONE MORSKIEGO DYWIZJONU LOTNICZEGO Andrzej Olejko

Kilkusethektarowe jezioro Siemień leżące w pobliżu Parczewa do jesieni 2007 r. kryło w sobie zagadkę związaną z losami jedynego, w 1939 r. najnowocześniejszego wodnosamolotu znajdującego się w dyspozycji polskiej Marynarki Wojennej – wodnosamolotu pływakowego typu CANT Z-506 B Airone (Czapla) konstrukcji włoskiej. Historia brawurowego przelotu tego hydroplanu i jego załogi na trasie z włoskiego z Monfalcone koło Triestu do nad bałtyckiego Pucka w przeddzień wybuchu II wojny światowej oraz dalsze jego losy i załogi podczas Wojny Obronnej 1939 r. mogą śmiało służyć za kanwę sensacyjnego filmu. Jednak historia CANT-a nie zakończyła się wraz z wrześniową klęską. Od kilkudziesięciu lat miejsce, w którym we wrześniu 1939 r. został zniszczony ten ogromny wodnosamolot Morskiego Dywizjonu Lotniczego, Siemieński Staw – jezioro Siemień, stanowiło magnes przyciągający pasjonatów, badaczy, historyków i poszukiwaczy pragnących dopisać ostatni rozdział w jego w wielu miejscach niesamowitej historii. Udało się to dopiero upartemu badaczowi przeszłości, red. Adamowi Sikorskiemu z TVP w Lublinie. Skąd jednak w 1939 r. nad Bałtykiem i na terenie Lubelszczyzny wzięła się ta niezwykła maszyna? Vigna di Valle położone jest na północ od Rzymu. Nad wielkim jeziorem znajduje się tam Museo Storico Aeronautica Militare di Vigna Valle. W gronie wielu interesujących eksponatów samolotów używanych w XX wieku przez lotnictwo włoskie, znajduje się przykuwający oko rozmiarami, majestatyczny wodnosamolot pływakowy. Jedyny na świecie CANT Z-506 Airone, który eksponowany jest w głównym hangarze. Dwa jeziora, w dwóch krajach Europy spajają historię polskiej Czapli, wodnosamolotu pływakowego polskiego lotnictwa morskiego, którego spora część unikatowych elementów konstrukcyjnych znajduje się w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.

Dane techniczne: Autor: Andrzej Olejko, Oprawa miękka Rok wydania: 2014 Stron: 106 Wymiary (mm) : 185x235

CHŁOPCY Z LASU Tadeusz Wyrwa

Książka powstała na motywach własnych przeżyć dowódcy oddziału AS NSZ "Las 2" oraz kompanii i baonu w 25 PP AK w okresie akcji "Burza" na Kielecczyźnie.

Dane techniczne: Autor:Tadeusz Wyrwa, Oprawa miękka, Rok wydania: 2014, Stron: 480, wymiary(mm): 140x205

CICHY FRONT Aleksander Kunicki Rayski

Wspomnienia szefa komórki wywiadu w oddziale „Osa” – „Kosa-30” KG Kedywu AK i kompanii „Agat” (późniejszy Parasol).

Odpowiadał za rozpracowanie i przygotowanie zamachów na szczególnie szkodliwych funkcjonariuszy policji i administracji niemieckiej m.in. na Kutscherę, Koppego, Weffelsa i Krugera.

Dane techniczne: Autor:Aleksander Kunicki Rayski, Oprawa miękka, Rok wydania: 2015, Stron: 312, wymiary(mm): 140x205

CICHY FRONT Aleksander Kunicki Rayski

Wspomnienia szefa komórki wywiadu w oddziale „Osa” – „Kosa-30” KG Kedywu AK i kompanii „Agat” (późniejszy Parasol).

Odpowiadał za rozpracowanie i przygotowanie zamachów na szczególnie szkodliwych funkcjonariuszy policji i administracji niemieckiej m.in. na Kutscherę, Koppego, Weffelsa i Krugera.

Dane techniczne: Autor:Aleksander Kunicki Rayski, Oprawa twarda, Rok wydania: 2015, Stron: 312, wymiary(mm): 150x215

CIĘŻKA HAUBICA POLOWA 15 CM S F H 18 NSV Mariusz Skotnicki

W drugiej połowie lat trzydziestych ubiegłego wieku intensywnie rozbudowywany Wehrmacht był masowym odbiorcą wielu nowoczesnych typów uzbrojenia. Jednym ze standardowych dział niemieckiej artylerii polowej stała się wówczas ciężka haubica 15 cm schwere Feldhaubitze 18. Była to broń starannie zaprojektowana, o dość dużej sile niszczącej pocisków, mogąca skutecznie wspierać własne oddziały zarówno w walkach obronnych, jak i natarciu. W latach II wojny światowej haubice s.F.H.18 wykonywały różnorodne zadania bojowe, m.in. ostrzeliwały rejony koncentracji wojsk przeciwnika, niszczyły stanowiska jego artylerii, a w razie konieczności mogły ogniem na wprost niszczyć umocnione punkty oporu. Była to najcięższa broń artyleryjska, jaką dysponowali dowódcy dywizji Wehrmachtu i Waffen-SS. W 1942 r. przystąpiono do budowy samobieżnej, nieholowanej wersji haubicy s.F.H.18. Już wiosną następnego roku do pułków artylerii w niemieckich dywizjach pancernych dostarczono pierwsze egzemplarze nowych dział samobieżnych o wdzięcznie brzmiącej nazwie "Hummel" ["Trzmiel"]. Pojazdy tego typu, będące udanym połączeniem gąsienicowego, samobieżnego podwozia z ciężką haubicą polową s.F.H.18, bardzo szybko zaprezentowały swoje wysokie walory taktyczno-techniczne. Z uwagi na wielkość produkcji i szerokie zastosowanie w walkach "Hummele" stały się jednymi z najbardziej znanych wozów bojowych II wojny światowej.

Dane techniczne: Autor: Mariusz Skotnicki Oprawa: miękka Rok wydania: 2011 Stron: 40 Wymiary (mm) : 185x230

CZAS WYKLĘTYCH. PRZECIWKO SOWIECKIEMU ZNIEWOLENIU Dionizy Garbacz

Nie wiadomo, ilu ich było, ale trzymali w szachu uzbrojoną bezpiekę do późnych lat pięćdziesiątych. Słuch miał o nich zaginąć na zawsze. Przetrwali w ludzkiej pamięci. Wielu z nich za ideę wolnego państwa oddało życie. W dużej części nie mają nawet grobów. Dlatego każde o nich wspomnienie jest dziś tak cenne – przekonuje autor książki. Dionizy Garbacz jest stalowowolaninem, książka ukazała się dzięki finansowemu wsparciu miasta Stalowa Wola, więc traktuje o antykomunistycznym podziemiu z rejonu dzisiejszego północnego Podkarpacia; od Leżajska, przez Nisko po Stalową Wolę. W rejonie tym toczyły się regularne bitwy z NKWD, a potem krwawe potyczki z rodzimą bezpieką. Dnia 6 maja 1945 r. sołdaci z Armii Czerwonej rzucili się w pościg za dezerterami z LWP, którzy uciekli do „leśnych”. Trzy oddziały Narodowej Organizacji Wojskowej zatrzymały sowiecki pościg pod Kuryłówką. Żołnierze „Majki” (Stanisław Pelczar), „Wołyniaka” (Józef Zadzierski) i „Radwana” (Bronisław Gliniak) wzięły w kleszcze uzbrojonych w tankietki czerwonoarmistów.

Obławę w Lasach Janowskich na grupę Adama Kusza "Garbatego" przeprowadziło wojsko KBW przy udziale UB. Obława zaczęła się o piątej rano 19 sierpnia 1950 r. Trwała w sumie cztery dni. W jej wyniku zostali zabici dowódca oddziału partyzanckiego Adam Kusz "Garbaty", Władysław Ożga "Bór", Andrzej Dziura "Stach", "Stryj" Wiktor Pudełko "Wiktor", Stanisław Bielecki "Kazik". W Zarzeczu w zasadzce przygotowanej przez UB w domu Marutów 20 sierpnia został ciężko ranny zastępca Kusza Tadeusz Haliniak "Opium", który następnego dnia zmarł w szpitalu w Nisku.

Jak podaje raport UB, w czasie obławy KBW poniosło następujące straty: trzech żołnierzy ciężko rannych (zmarli), siedmiu rannych, w tym jeden oficer. W tym samym raporcie napisano: Brak dyscypliny ognia, co mogło powodować, że ranni żołnierze mogli być od swoich.

W 1952 r. zginęli następni towarzysze walki Kiszki: w kwietniu Stanisław Łukasz "Marciniak" w Wólce Ratajskiej, Józef Kłyś "Rejonowy" 13 listopada we wsi Piłatka. W 1953 r. Kiszka postanowił ukrywać się w lesie.

Jak relacjonował po latach:

Bunkier zbudowałem w gęstym lesie między Hutą Krzeszowską a wioską Ciosmy, na małym wzgórzu porośniętym sosnami i świerkami. Zrobiłem go przy pomocy dwóch pewnych ludzi. Oni już nie żyją. Najpierw przygotowaliśmy materiał: bale świerkowe, papę. W nocy wykopaliśmy dół. Powała została zrobiona z bali, na nie położona papa, żeby nie przemakało. Na bunkrze posadziłem świerki. Wchodziło się przez otwieraną od wewnątrz klapę, na której rósł mech, tak że nic nie było widać. Do środka schodziło się po schodkach. W bunkrze można było stać, miał ze dwa metry wysokości. Z deszczułek zrobiłem dwa wywietrzniki na wywiew i nawiew, żeby przepływało świeże powietrze: było więc czym oddychać i mogła się palić lampa naftowa. Wywietrzniki były dobrze zamaskowane, pod pniem drzewa, nie było ich widać. W środku była studzienka, z półtora metra głęboka, wykopana w ziemi i obłożona deszczułkami. Gromadziła się w niej woda, którą gotowałem. Miałem maszynkę spirytusową i zawsze zapas paliwa do niej. Ubikacja to była beczułka żelazna z pokrywą. Opróżniałem ją, jak była odwilż. Miałem łóżko do spania i pierzynę do przykrycia. Były półki na ścianach i wieszaki z rogów koziołków. Miałem zapasy jedzenia na zimę. Zamykałem się w bunkrze i z niego nie wychodziłem, żeby nie zostawiać śladów na śniegu.

Żył w lesie przez całe lata, bezpieka jednak o nim pamiętała. I udało się jej natrafić na ślad kryjówki Kiszki. Oto fragment raportu z ujęcia Andrzeja Kiszki:

Dnia 30 XII 1961 r. grupa operacyjna złożona z funkcjonariuszy MO penetrowała las państwowy Nadleśnictwa Huty Krzeszowskiej w celu odnalezienia miejsca ukrywania się Andrzeja Kiszki. Terenem przeszukania objęto dwa wzgórza. Po dwu i półgodzinnym poszukiwaniu, o godz. 17,10 natrafiono na bunkier, na jednym z wzgórz przyległym do łąk położonych nad rzeka Bicz. W czasie odkopywani zauważono, że dekiel zakrywający wejście do bunkra, niezauważony przedtem ze względu na zamaskowanie, podniósł się do góry i z otworu wychyliła się głowa mężczyzny usiłującego wyjść z bunkra. W tym czasie funkcjonariusze MO chwycili go za ręce i wyciągnęli na zewnątrz. Jednocześnie obezwładnili i rozbroili z posiadanej broni Zatrzymany usiłować wyrwać się trzymającym go funkcjonariuszom MO. Uspokoił się dopiero po założeniu kajdanek. Mężczyzna zapytany o personalia wyjaśnił, że nazywa się Andrzej Kiszka, s. Jana.

Po ujęciu jeden z milicjantów pocieszył Kiszkę: Kiszka, nie bój się, teraz nie wywożą na Sybir.

Andrzej Kiszka stanął przed sądem PRL. Skazano go na dożywotnie więzienie. Potem w wyniku amnestii wyrok łagodzono, z więzienia wyszedł w 1971 r. Osiedlił się w Szczecińskiem.

(fragmenty książki)

Dane techniczne: Autor:Dionizy Garbacz, Oprawa miękka, Rok wydania: 2017, Stron: 366, wymiary(mm): 140x205

CZAS WYKLĘTYCH. PRZECIWKO SOWIECKIEMU ZNIEWOLENIU Dionizy Garbacz

Nie wiadomo, ilu ich było, ale trzymali w szachu uzbrojoną bezpiekę do późnych lat pięćdziesiątych. Słuch miał o nich zaginąć na zawsze. Przetrwali w ludzkiej pamięci. Wielu z nich za ideę wolnego państwa oddało życie. W dużej części nie mają nawet grobów. Dlatego każde o nich wspomnienie jest dziś tak cenne – przekonuje autor książki. Dionizy Garbacz jest stalowowolaninem, książka ukazała się dzięki finansowemu wsparciu miasta Stalowa Wola, więc traktuje o antykomunistycznym podziemiu z rejonu dzisiejszego północnego Podkarpacia; od Leżajska, przez Nisko po Stalową Wolę. W rejonie tym toczyły się regularne bitwy z NKWD, a potem krwawe potyczki z rodzimą bezpieką. Dnia 6 maja 1945 r. sołdaci z Armii Czerwonej rzucili się w pościg za dezerterami z LWP, którzy uciekli do „leśnych”. Trzy oddziały Narodowej Organizacji Wojskowej zatrzymały sowiecki pościg pod Kuryłówką. Żołnierze „Majki” (Stanisław Pelczar), „Wołyniaka” (Józef Zadzierski) i „Radwana” (Bronisław Gliniak) wzięły w kleszcze uzbrojonych w tankietki czerwonoarmistów.

Obławę w Lasach Janowskich na grupę Adama Kusza "Garbatego" przeprowadziło wojsko KBW przy udziale UB. Obława zaczęła się o piątej rano 19 sierpnia 1950 r. Trwała w sumie cztery dni. W jej wyniku zostali zabici dowódca oddziału partyzanckiego Adam Kusz "Garbaty", Władysław Ożga "Bór", Andrzej Dziura "Stach", "Stryj" Wiktor Pudełko "Wiktor", Stanisław Bielecki "Kazik". W Zarzeczu w zasadzce przygotowanej przez UB w domu Marutów 20 sierpnia został ciężko ranny zastępca Kusza Tadeusz Haliniak "Opium", który następnego dnia zmarł w szpitalu w Nisku.

Jak podaje raport UB, w czasie obławy KBW poniosło następujące straty: trzech żołnierzy ciężko rannych (zmarli), siedmiu rannych, w tym jeden oficer. W tym samym raporcie napisano: Brak dyscypliny ognia, co mogło powodować, że ranni żołnierze mogli być od swoich.

W 1952 r. zginęli następni towarzysze walki Kiszki: w kwietniu Stanisław Łukasz "Marciniak" w Wólce Ratajskiej, Józef Kłyś "Rejonowy" 13 listopada we wsi Piłatka. W 1953 r. Kiszka postanowił ukrywać się w lesie.

Jak relacjonował po latach:

Bunkier zbudowałem w gęstym lesie między Hutą Krzeszowską a wioską Ciosmy, na małym wzgórzu porośniętym sosnami i świerkami. Zrobiłem go przy pomocy dwóch pewnych ludzi. Oni już nie żyją. Najpierw przygotowaliśmy materiał: bale świerkowe, papę. W nocy wykopaliśmy dół. Powała została zrobiona z bali, na nie położona papa, żeby nie przemakało. Na bunkrze posadziłem świerki. Wchodziło się przez otwieraną od wewnątrz klapę, na której rósł mech, tak że nic nie było widać. Do środka schodziło się po schodkach. W bunkrze można było stać, miał ze dwa metry wysokości. Z deszczułek zrobiłem dwa wywietrzniki na wywiew i nawiew, żeby przepływało świeże powietrze: było więc czym oddychać i mogła się palić lampa naftowa. Wywietrzniki były dobrze zamaskowane, pod pniem drzewa, nie było ich widać. W środku była studzienka, z półtora metra głęboka, wykopana w ziemi i obłożona deszczułkami. Gromadziła się w niej woda, którą gotowałem. Miałem maszynkę spirytusową i zawsze zapas paliwa do niej. Ubikacja to była beczułka żelazna z pokrywą. Opróżniałem ją, jak była odwilż. Miałem łóżko do spania i pierzynę do przykrycia. Były półki na ścianach i wieszaki z rogów koziołków. Miałem zapasy jedzenia na zimę. Zamykałem się w bunkrze i z niego nie wychodziłem, żeby nie zostawiać śladów na śniegu.

Żył w lesie przez całe lata, bezpieka jednak o nim pamiętała. I udało się jej natrafić na ślad kryjówki Kiszki. Oto fragment raportu z ujęcia Andrzeja Kiszki:

Dnia 30 XII 1961 r. grupa operacyjna złożona z funkcjonariuszy MO penetrowała las państwowy Nadleśnictwa Huty Krzeszowskiej w celu odnalezienia miejsca ukrywania się Andrzeja Kiszki. Terenem przeszukania objęto dwa wzgórza. Po dwu i półgodzinnym poszukiwaniu, o godz. 17,10 natrafiono na bunkier, na jednym z wzgórz przyległym do łąk położonych nad rzeka Bicz. W czasie odkopywani zauważono, że dekiel zakrywający wejście do bunkra, niezauważony przedtem ze względu na zamaskowanie, podniósł się do góry i z otworu wychyliła się głowa mężczyzny usiłującego wyjść z bunkra. W tym czasie funkcjonariusze MO chwycili go za ręce i wyciągnęli na zewnątrz. Jednocześnie obezwładnili i rozbroili z posiadanej broni Zatrzymany usiłować wyrwać się trzymającym go funkcjonariuszom MO. Uspokoił się dopiero po założeniu kajdanek. Mężczyzna zapytany o personalia wyjaśnił, że nazywa się Andrzej Kiszka, s. Jana.

Po ujęciu jeden z milicjantów pocieszył Kiszkę: Kiszka, nie bój się, teraz nie wywożą na Sybir.

Andrzej Kiszka stanął przed sądem PRL. Skazano go na dożywotnie więzienie. Potem w wyniku amnestii wyrok łagodzono, z więzienia wyszedł w 1971 r. Osiedlił się w Szczecińskiem.

(fragmenty książki)

Dane techniczne: Autor:Dionizy Garbacz, Oprawa twarda, Rok wydania: 2017, Stron: 328, wymiary(mm): 140x205